جای خالی پیوست فرهنگی در فرآیند ظهور ترشیز نوین
- دسته: خبر
پیوست فرهنگی که در کشورهای توسعه یافته با عناوینی چون ارزیابی تاثیرات اجتماعی شناخته می شود با بیانات رهبر انقلاب در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، در حوزه ادبیات نخبگانی ایران وارد شد. حاصل ورود این مفهوم، آغاز توجه نظام مند و دقیق به پیامد های فرهنگی اقدامات توسعه ای، در حوزه های غیرفرهنگیو حتی فرهنگی بود .وجه مشترک برداشتهای گوناگون از پیوست فرهنگی توجه به بُعد عملیاتی و تأثیرگذاری این موضوع در مدیریت فرهنگی است. پیوست فرهنگی به عنوان ابزاری کارساز پیوند مدیریت راهبردی با مدیریت اجرایی کشور را با محوریت فرهنگ فراهم میسازد، زیرا تمام لایهها و ابعاد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور در یک فرآیند تدریجی بدون وجود پیوست فرهنگی قابلیت اجرا ندارند. فرهنگ، مقولهای گسترده است که تمام فعالیتهای جامعه را در بر میگیرد.
اهمیت فرهنگ در جهت رشد و ارتقای جامعه، بنیاد و اساس همه نظریهها از جمله نظریههای اقتصادی و دیگر موضوعات اجتماعی حتی اجرایی است. باید در احیای ابعاد فرهنگی همه فعالیتها تلاش کنیم. حتی در اجرای پروژههای عمرانی نیز باید بُعد فرهنگی لحاظ و یک پیوست فرهنگی برایش تعریف شود. بسیاری از ادبیات ما منبعث از فرهنگ است.حتی ادبیات عاشقانه و عارفانه مراسم عزاداری و عشق و ارادت به ائمه اطهار (ع) نیز در قالب فرهنگ برگزار میشود. موضوع فرهنگ ابعاد بسیار گستردهای دارد. و برای سامان بخشی آن باید از راهکارهای مختلف استفاده کرد.
هرکدام از این موارد، پیامدهای مخرب کوتاه مدت و بلند مدتی دارند که اصلاح و مقابله با آنها مستلزم هزینههای مادی و غیر مادی قابل توجهی خواهد بود و این در حالی است که بسیاری از این آسیبها دائمی بوده و ترمیم آثار آنها حتی با انجام هزینههای سنگین نیز امکانپذیر نمیباشد. فرهنگ یک جامعه اصلی ترین عامل در هویت بخشی به آن است. مقام معظم رهبری با اشاره به مسئولیت دستگاههای مختلف در قبال جریان فرهنگ عمومی کشور فرمودهاند: «برای فعالیتهای فرهنگی، برنامهریزی ضروری است و نمیتوان انتظار داشت که فرهنگ کشور اعم از فرهنگ عمومی، فرهنگ
نخبگان و فرهنگ دانشگاهی، به خودی خود پیش برود».
رهبر فرزانه انقلاب وجود پیوست فرهنگی برای همه موضوعات و مسائل مهم در عرصههای مختلف را ضروری دانسته و می فرمایند: «برخی اوقات ممکن است، تصمیمگیریها و مصوّبات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی علمی، تبعات منفی فرهنگی در جامعه بوجود آورد که دلیل آن نبود پیوست فرهنگی است.» دکتر حسن روحانی نیز در روزهای ابتدایی شروع بکار دولت یازدهم بر تدوین و تهیه پیوست فرهنگی برای مسائل اجرایی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور تاکید کردند.
فرهنگ از موضوع هایی است که با وجود این که شعارهای زیادی در مورد آن داده میشود اما در واقعیت غریب است و گاهی از آن استفاده ابزاری میشود. اگر روح فرهنگ در جامعهای حاکم نباشد، آن جامعه از نظر فضائل اخلاقی مرده است . این که فرهنگ را در عرض بقیه موضوعها قرار دهیم، اشتباه است. تقویت خانواده و سبک زندگی، توجه به حقوق و تکالیف شهروندی با هدف مسولیت پذیری اجتماعی، توسعه امر به معروف و نظارت بر عملکرد مسؤولین، مسجد محوری با هدف فرهنگ و کارکردهای مسجد، وفاق، همبستگی و مشارکت اجتماعی از جمله سیاستهای راهبردی در حوزه فرهنگ هستند.
انقلاب اسلامی ما پشتوانهاش حرکت فرهنگی است. انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بود. انقلابی که پشتوانهاش حوزه و فرهنگ است ، عامل نگهداریاش هم همان کار فرهنگی است. امروز نیاز ما به مسائل فرهنگی به شدت احساس است و مسائل فرهنگی اگر در حوزه ساخته نشود و بوجود نیاید آنچه دیگران تولید کنند، در مسیر انحرافی خواهد بود است، به عبارت دیگر آن مسائل فرهنگی که دیگران دارند ما را به بیراهه میکشاند، فرهنگ ما فرهنگی دینی است، فرهنگی است که به چشمۀ زلال وحی مرتبط می باشد.
با نگاهی به اوضاع و احوال مسائل فرهنگی ترشیز، درک این نکته چندان سخت نیست که سستی و سهل انگاری صورت گرفته در این حوزه، آثار و عواقب نامطلوبی داشته و خواهد داشت که نمیتوان به سادگی از کنار آنها گذشت .تغییرات ناهمگون در روابط اجتماعی، افزایش ناهنجاریهای اخلاقی، افزایش آمار طلاق، کمرنگ شدن باورهای اجتماعی، حاکم شدن بی تفاوتی زجرآور نسبت به مشکلات و رنج دیگران، منفعت جویی و نادیده گرفتن حقوق افراد، خدشه دار شدن حرمتها و ... تنها بخشی از آسیبهای وارده به ترشیز از ناحیه کم توجهی به مسائل فرهنگی است.
نکته مهم دیگری که ذهن ما را مشغول میکند فعالیتهای کلان اقتصادی، معماری و ساختوسازهای شهری هستند که در آنها نقش بسیار زیادی برای پیوست فرهنگی میبینیم و کلاً دید ما این است کارهای اقتصادی کلانی که یک مرتبه تغییر و تحول ایجاد میکنند، حتماً پیوست فرهنگی جامع و منطقی میخواهند تا نقطههای مثبت و منفی فرهنگی آنها، کامل دیده شود. توسعه کرسیهای آزاداندیشی با محوریت موضوعهای مذهبی و سیاسی، برگزاری جشنواره حرکت در راستای استعدادیابی و نخبهپروری یک نیاز اجتنابناپذیر شده است. ظرفیت فرهنگی دانشجویان به عنوان حاملان
خردهفرهنگهای ایرانی فرصتی مغتنم برای ترشیز است،که میطلبد، متولیان فرهنگی مساعدت و همکاری لازم را در راستای استفاده از این ظرفیت به کار گیرند.
خود حوزه فرهنگ اولین حوزه محتاج پیوست فرهنگی است. حرکت مهندسی فرهنگی از یک روزنه و یک مسیر ثابت امکانپذیر است، موضوعی با این گستردگی نیازمند حرکت همه جانبه و بسیج امکانات و الزامات است که مهندسی فرهنگی دارای یک بخش فکری می باشد که طبیعتاً خودش یک کار کاملاً فرهنگی است و اگر چنانچه الزامات و تضمینهای قانونی را نداشته باشد به عنوان زینتالمجالس و زینت کتابخانهها خواهد شد.در مرحله تولید نیاز به تفکر و اندیشه زیادی هست و چون سابقه این کار را نداریم باید با دقت زیادی این کار انجام بشود.
چنانچه پیوست فرهنگی نباشد کارهایی میشود که ممکن است ضرر آن بیشتر از سودش باشد. این که پیوست فرهنگی در هر موضوعی چگونه باید باشد در آن حوزه تخصصی باید وارد شد و ریز مواردی که ممکن است ایجاد مسئله بکند را اول بیایید آسیب شناسی بکنید. پیوست فرهنگی یک آزمون بسیار بسیار اساسی است . پیوست فرهنگی و مطالعه در جهت گیری و جهت یابی های فرهنگی و اجتماعی توسعه و اقدامات و سیاست های ملی می تواند به بالنده شدن نظریه ی اجتماعی و فرهنگی ما کمک کند.