پژوهش در کاشمر همچنان در انتظار بذل توجه

anbiyaei-5هفته پژوهش بهانه ‏ای برای بررسی وضعیت تحقیق و پژوهش در سطح شهرستان شد. به ظاهر همه چیز عالی است. هر مجموعه و نهادی بخشی دارد که به نحوی از انحاء باید با پژوهش مرتبط باشد.

در بعضی جاها نظیر مراکز آموزش عالی تشکیلات به سامانی در رابطه با این مهم مشاهده می‏شود. افراد شاخصی هم به عنوان پژوهشگر در نقاط مختلف شهرستان حضور دارند. در یک مرور ساده بر مجموعه اظهارات مسئولان صاحب نظر در امر تحقیق در هفته پژوهش، متوجه سخنان بسیار عالی ایشان در منقبت تحقیق و منزلت محقق می‏شویم. تو گویی ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کاشمر بر آنند تا مسئولان در عالم شعار به نحو احسن به تکریم پژوهش و پژوهشگر بپردازند!
در شهرستان ما پژوهش چه جایگاهی دارد؟ سئوال سختی است؟ پاسخ دادن به این سئوال سه حالت دارد؛ یک، آن که نمی‏دانیم! آری می‏توان سئوال را پاک کرد. می‏توان اظهار داشت که هر نهاد و سازمان در اداره کل و یا سطح وزارتخانه‏اش دارای پژوهشکده و مرکز تحقیقات است و به همین خاطر طرح این سئوال محلی از اِعراب ندارد. در حالت دوم می‏توان از سر درد به عدم توجه مطلوب به این امر اشاره کرد. در حالت سوم باید به مجموعه شعارهای اصحاب شعار که دستی در ظواهر پژوهش دارند، مراجعه کرد. در کلام ایشان تحقیق و پژوهش جایگاهی سترگ در کاشمر دارد! تعجب نکنید برابر این پاسخ باید گوشه چشمی به طرح‏های پژوهشی مراکز آموزش عالی شهرستان و سایر جاها که نامی در این رابطه دارند، داشته باشیم. اینان روی کاغذ کلی طرح و نقشه و برنامه دارند.
در کاشمر موسسات آموزش عالی نظیر؛ دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، علمی و کاربردی، شعبه جهاد دانشگاهی، مجتمع آموزش عالی، مجتمع آموزش عالی سلامت و آموزشکده فنی و حرفه‏ای سماء فعالیت دارند! روی کاغذ قرار است روزی روزگاری در ریوش هم دانشگاه آزاد اسلامی شعبه‏ای ایجاد کند. در کنار اینان باید به مرکز تربیت مربی قرآن کریم هم اشاره کرد. حوزه‏های علمیه هم مهد علم هستند. چهار حوزه علمیه ویژه برادران در کاشمر و ریوش فعالیت دارند. سه حوزه علمیه هم برای خواهران قابل رصد هست. مرکز تحقیقات کشاورزی کاشمر هم شهرت خاص خود را دارد. شورای شهر هم در این دوره از فعالیتش کمیسیونی ویژه مسایل پژوهشی دارد. سایر جاها هم بعضاً کارگروه‏های در باره پژوهش دارند. اداره آموزش و پرورش هم پژوهشسراهای خاص خود را دارد.
در برخی از این مجموعه‏ها شاهد وجود دایره‏ای ویژه با عنوان ارتباط با صنعت هستیم، روی کاغذ هر ترم تحصیلی تعدادی دانشجو با نظارت تعدادی از اساتید به مراکز صنعتی و شرکت‏ها و موسسات داخل و خارج شهرستان معرفی می‏شوند، قرار است اینان بطور عملی از علم خود بهره ببرند. از سال 1374 شاهد فعالیت این دفاتر در کاشمر هستیم. قریب 20 سال از اعزام اولین دانشجو به کارآموزی می‏گذرد، حاصل این کار چیست؟ شاید ندانید مراکز آموزش عالی شهرستان هم اینک دارای حداقل دو رشته دکترا، قریب 22 رشته گرایش کارشناسی ارشد و بالغ بر صد رشته کاردانی تا کارشناسی هستند. این بضاعت علمی بسیار قابل توجه است. از مجموع شاغلین به تحصیل این 124 رشته بالغ بر بیست هزار نفر فارغ‏التحصیل شده‏اند.
بسیاری از دانش‏آموختگان برای به پایان بردن درسشان باید پایان‏نامه و سمینار و تزی ارائه کنند. به نظر شما چند درصد این موارد مربوط به کاشمر است؟ مرسوم است که اعضای هیئت علمی این مراکز تشویق به امر پژوهش شوند، در این مراکز چه تعداد طرح پژوهشی به تصویب رسیده است؟ چه تعداد از این طرح‏ها به پایان رسیده است؟ چه تعداد از این طرح‏ها مربوط به شهرستان و حل مشکلات است؟ چه تعداد از ادارات و سازمان‏های شهرستان اولویت‏ها و دغدغه‏های مطالعاتی خود را به این دانشگاه‏ها ارجاع داده‏اند؟ بد نیست بدانید برخی اوقات شاهدیم مراکز نظیر شهرداری مطالعات خود را به مراکزی خارج از شهرستان سفارش می‏دهند، بطور قطع مسئولان برای این قبیل سفارشات دلایلی دارند. شاید کمیت و کیفیت فعالیت علمی دانشگاه‏های کاشمر مطلوب ادارات و نهادهای شهرستان نیست؟
در روی کاغذ آمار تحقیق و پژوهش وضعیت نسبتاً مطلوبی دارد. این آمار برای پر کردن قفسه‏های آرشیو هر دانشگاه عالی هستند. کدام تحقیق و مطالعه منجر به تولید علم و ارائه نظریه و ثبت اختراع شده است؟ از تجاری سازی تحقیقات چه خبر؟ بسیاری دَم از تشکیل شرکت‏های دانش‏بنیان می‏زدند، نتیجه کار چی شد؟ قرار بود کاشمر شاهد تاسیس پژوهشکده معدن باشد، این مهم که در دوسال گذشته هم رسانه‏ای شد، به کجا رسید؟ دانشگاه‏های شهرستان دارای چند فصلنامه علمی هستند؟ بخش خصوصی به چه نحوی از کارگاه‏ها و آزمایشگاه‏های این مراکز بهره می‏برند؟ آیا این چنین امری در کاشمر مرسوم است؟ به نظر شما مجموعه صنعتی و اقتصادی عظیمی نظیر کارخانه خوراک دام از بضاعت علمی گروه علوم دامی فلان موسسه آموزش عالی شهرستان که روی کاغذ دارای دانشجو از مقطع کاردانی تا دکتراست، استفاده می‏کند؟
بد نیست بدانید در میان قریب 124 رشته موجود در مراکز آموزش عالی شهرستان شاهد انواع رشته‏های مورد نیاز شهرستان هستیم، برای برخی از این رشته‏ها انواع کارگاه‏ها با صرف میلیاردها ریال اعتبار ایجاد شده است، بخش صنعت و معدن و حوزه‏های اقتصادی شهرستان از این بضاعت بی‏بهره هستند. بایسته است نوعی هم‏افزایی در بحث پژوهش توسط دانشگاه‏ها نهادینه شود. کاشمر در حوزه‏های مختلف برای نیل به توسعه نیازمند تحقیق و پژوهش است. کاشمر برای گذر از سنت به مدرنیته نیازمند نوعی نگاهی بومی به پژوهش با کمک دانشگاه‏های شهرستان و محققانش است.
برای کاشمر زیبنده نیست که هنوز کشاورزی‏اش سنتی باشد. نباید هنوز چشم انتظار عنصر غیر بومی برای بهره‏برداری از معادنش باشد. کاشمر نباید در بحث توسعه نیازمند شرکت‏های غیر بومی برای نگارش و تهیه انواع طرح‏های توجیهی و جامع باشد. با تحقیق و پژوهش می‏توان انواع محصولات منطقه را با نشان جغرافیایی کاشمر، بِرَندسازی کرد. می‏توان میزان رضایت ارباب رجوع در نهادی مثل شهرداری را بررسی کرد. می‏توان کیفیت و کمیت فلان پروژه عمرانی، مثلاً آسفالت محور کاشمر به سید مرتضی(ع) را ارزیابی کرد. با پژوهش می‏توان آینده کاشمر را به بهترین نحو رقم زد. نسل آینده از امروز ما سئوال خواهند کرد. غفلت‏های ما را رصد خواهند کرد. روحیه پرسشگری آنان را باید جدی بگیریم.